Porozmawiajmy

„Dialog-Pheniben” jest kolejnym czasopismem o tematyce romskiej, wydawanym w Polsce. Ma ono inny charakter niż “Romano Armo” i “Kwartalnik Romski”. Nie ma także (w pełni) charakteru naukowego, różniąc się tym samym znacznie od „Studia Romologica”.

Można by (przyjmując rozciągniętą definicję tej kategorii) stwierdzić, że spośród polskich romologicznych periodyków w najwyższym stopniu pełni funkcje przypisywane prasy opinii. Sami wydawcy określają go jako kwartalnik społeczno-kulturalny, co tym bardziej podkreśla taki kierunek jego kategoryzacji.

Początkowo czasopismo było wydawane w cyklu kwartalnym, w tym część numerów była łączona. W latach 2004-2009 „Dialog” był miesięcznikiem, w 2010 roku nie ukazał się, a od 2011 do 2015 roku ponownie ukazywał się jako kwartalnik – dodatkowo w zmienionej i odnowionej szacie graficznej. Od tego samego roku jego wydawcą został fundacja Dialog Pheniben, w miejsce pierwotnego wydawcy – Stowarzyszenia Romów w Polsce. Zmiana ta nie świadczyła o żadnym strategicznym przejęciu, a jedynie o odświeżeniu formy czasopisma, gdyż fundacja ta wyrosła i pozostaje w ścisłej współpracy ze stowarzyszeniem. Odświeżenie formy czasopisma i stworzenia jego nowej strategii było konieczne, o czym świadczy przerwa w 2010 roku oraz (do 2009) roku silna tematyzacja każdego z numerów, przejawiająca się w pewnym stopniu zmianą natury czasopisma w specyficzne publikacje autorskie.

Na przestrzeni lat zmieniał się nie tylko charakter czasopisma, ale i jego podtytuł, począwszy od pismo Stowarzyszenia Romów w Polsce, poprzez miesięcznik…, aż po aktualne: kwartalnik…

Obecna szata graficzna czasopisma jest bardzo nowoczesna, co bardzo dobrze współgra z jego społeczno-kulturalnym charakterem i profilem przez wydawcę, wykraczającym poza wąsko rozumiana tematykę romską:

skupia się na zagadnieniach życia społeczno-kulturalnego mniejszości romskiej w Polsce i Europie, a także podejmuje tematykę związaną z ochroną praw człowieka, tolerancją, przeciwdziałaniem zjawiskom dyskryminacji, rasizmu i ksenofobii, integracją i dialogiem międzykulturowym.

Czasopismo jak na swój społeczno-kulturalny charakter (od 2011 roku podkreślany licznymi reportażami i fotoreportażami) publikuje bardzo dużo tekstów o charakterze naukowym, znany polskich (i nie tylko) romologów. Co ciekawe, tego typu teksty pojawiają się praktycznie od początku istnienia „Dialogu”.

W tym przypadku można jedynie żałować, że w ostatnim czasie redakcja „Dialogu” nie podjęła starań o uzyskanie – w ramach procedur ogłaszanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego – punktacji potwierdzającej jego naukowość. Wydaje się bowiem, że kryteria tej oceny (wraz z niemierzalną) oceną ekspercką) są tak skonstruowane, że można by uzyskać dla niego przynajmniej kilka punktów, co przynajmniej na jakiś czas pozwoliłoby na funkcjonowanie w Polsce dwóch romologicznych czasopism naukowych.

Język romski pojawia się rzadko w „Dialogu”. Zdarzało się, że jeden dział był tłumaczony z języka polskiego, a w 2006 roku w numerach 1-2 były publikowane równolegle teksty w języku polskim i romskim.

Mocno uporządkowana i bardzo bogata w ilustracje, wizualizacje i zdjęcia aktualna forma kwartalnika wiąże się także ze ścisłym i konsekwentnym podziałem każdego numeru na części: temat wydania, fotoreportaż, kultura, społeczeństwo, historia.

Przykładowe wybrane tematy numery to: zagłada Romów, tabu, sztuka romska, drogi imigrantów, fundamentalizm. To w tym dziale pojawi się najwięcej tekstów, które często odnoszą się jedynie do zagadnień związanych z Romami (a nie opisują ich bezpośrednio): prawa człowieka, równość kultur, dyskryminacja, tolerancja…

Podobne jak w przypadku innych romologicznych czasopism finansowanie „Dialogu” jest oparte na dotacjach. Przede wszystkim Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministra Administracji i Cyfryzacji, w niektórych latach Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, Urzędu Województwa Małopolskiego, Narodowego Centrum Kultury. Niestety w 2016 roku fundacja nie otrzymała dotacji na wersje papierową czasopisma. Oby była to jedynie chwilowa przerwa.

Dobrze natomiast, że bardzo ścisłe powiązanie redakcji z samą działalnością fundacji sprawia, że bardzo aktywny jest facebookowy profil kwartalnika, choć jak na tak szerokie (bo nie tylko ściśle romologiczne) ukierunkowanie tego czasopisma, ilość jego polubień jest zadziwiająco mała.