Progress i Justice

Progress (Community Programme for Employment and Solidarity) był programem Unii Europejskiej, który swoim zakresem obejmował problematykę zatrudnienia i solidarności społecznej. Często był wskazywany jako uzupełnienie Europejskiego Funduszu Społecznego. Został skonstruowany w oparciu o założenia wskazane w odnowionej agendzie społecznej.

Podlegając Dyrekcji Generalnej Komisji Europejskiej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego, wspierając cele Unii Europejskiej w tym zakresie i na poziomie konkretnych obszarów dotyczył  zatrudnienia, włączenia społecznego i ochrony socjalnej, warunków pracy, przeciwdziałania dyskryminacji oraz równość płci.

Przy tak określonym polu swojego zainteresowania, obejmował także Romów.

Progress był bardzo szczególnym programem. Z jednej strony wysokość finansowania była bardzo wysoka, a tematyka i silne – zdawałoby się – powiązanie z Europejskim Funduszem Społecznym, powinny czynić  z niego jedno z najważniejszych źródeł finansowania wielu działań. Z drugiej strony oferował możliwość realizacji eksperymentów społecznych (między innymi w przypadku Romów), co w pewnych aspektach zbliżało go do Programu Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL, który można określić jako rozpoznanie walką możliwych kierunków (i efektywnego poziomu finansowania) wsparcia społecznego.

W ramach EQUALa zrealizowano 58 projektów w 17 państwach, w których Romowie byli jedyną grupą odbiorczą. W Polsce były to: Romowie na rynku pracy, Romskie Koło Życia, Partnerstwo dla aktywizacji zawodowej Romów poprzez narzędzia gospodarki społecznej oraz projekt Inicjatywa na Rzecz Rozwoju Przedsiębiorczości Romów KXETANES – RAZEM. Doświadczenia EQUOLa nie wpłynęły jednak w znaczącym stopniu na kształt kolejnych działań (w tym na fundusze strukturalne) w tym zakresie.

Progress był inicjatywą nastawioną w większym stopniu na badanie i rozpoznanie sytuacji, stworzenia narzędzi pomiaru, upowszechnianiu dobrych praktyk oraz tworzenie otoczenia do realizacji  głównych celów poprzez podnoszenie świadomości, niż na bardziej konkretne działania, jak było w przypadku funduszy strukturalnych. Jednym z wielu przykładów takiego kierunku działania programu jest zorganizowanie w 2012 roku specjalnego spotkania Platformy na rzecz Integracji Romów (European Platform for Roma Inclusion), czy współopracowanie raport „Ethnic minority and Roma women in Europe. A case for gender equality?”

Główne dwa obszary problemowe programu Progress dotyczące Romów to Włączenie społeczne i ochrona socjalna oraz Niedyskryminacja. W znacznym stopniu były one łączone także z Równością płci (nieszczęśliwie dla polskiego odbiorcy zapisywaną jako gender).

Swoistym następca programu Progress jest Rights, Equality and Citizenship Programme 2014-2020 (Prawa, równość i obywatelstwo). Pomimo bardziej precyzyjnego i jednocześnie nieco innego niż w programie Progress określenia poszczególnych celów, obejmuje on w dalszym ciągu kwestie rasizmu, tolerancji i niedyskryminacji. Tym razem jest on realizowany przez Dyrekcję Generalną Komisji Europejskiej ds. Sprawiedliwości.

Tej samej Dyrekcji Generalnej podlegało przeciwdziałanie dyskryminacji w ramach programu Progres. Jednak przez cały czas jego realizacji ogłosiła one jedynie trzy wezwania do składania wniosków, z czego jedno dotyczyło równości płci, a dwa zapewnienia krajowej infrastruktury umożliwiającej realizację równości i niedyskryminacji.

Zakładana struktura tych programów wyraźnie pokazuje, że istotne są działania dotyczące budowania pozytywnego i jak najszerszego otoczenia wokół problemów równości i niedyskryminacji. Jest to dobra przeciwwaga dla innych działań i programów Unii Europejskiej, włączając w to fundusze strukturalne i ogólnounjną strategię na rzecz Romów, dla których o wiele istotniejsze są kwestie ekonomiczne, a wspólna płaszczyzna społeczna jedynie w pewnym stopniu pokrywa się z problematyką dyskryminacji i powiązanych z nią zjawisk, podkreślaną w aktywności DG ds. Sprawiedliwości.