Czechy - nowa strategia

Nie tylko Polska stworzyła nową strategię na rzecz Romów. Także rząd Republiki Czeskiej zaktualizował w tym roku swoje plany działań wobec Romów.

Jak powiedział Jiří Dienstbier – minister praw człowieka, strategia koncentruje się – nie odbiegając w tym od polityki UE wobec Romów – na edukacji, mieszkalnictwie, zatrudnieniu oraz bezpieczeństwie i jest sformułowana w perspektywie do 2020 roku. Jej kształt jest  zbliżony do wcześniejszych czeskich planów działania, zapoczątkowanych w 2000 roku (ostatni obejmował lata 2009-2013).

W subsydiarny sposób uwzględnia jednak – tak jak ma to miejsce w polskiej strategii - szczególne problemach dotykających rodzimych Romów.

Zasadniczym celem strategii jest stworzenie instytucjonalnych ram dla działań, które mają do 2020 roku odwrócić negatywne tendencje związane z sytuacją Romów w Czechach. Mają one dotyczyć czterech głównych obszarów wskazanych także w unijnej strategii i skutkować zmniejszeniem różnic (nieuzasadnionych i niedopuszczalnych) pomiędzy sytuacją Romów i reszty czeskiego społeczeństwa oraz zapewnieniem skutecznej ochrony przed dyskryminacją. Szczególna rola została przypisana kulturze romskiej.

To co może niepokoić, to znaczny nacisk na dyskryminację odwrotną, która może wywoływać opór zwiększony społeczny i tak bardzo trudny do przezwyciężenia w Czechach.
 

 

Autorzy większości badań są zgodni, że wykluczenie społeczne dotyczy 80-100 tysięcy Romów (przy blisko 300 tysiącach zamieszkujących Czechy).

Ze względu na znaczny odsetek (2-3% społeczeństwa) Romów i częste pozostawanie w obszarze ubóstwa, żyją najczęściej w wyraźnie wydzielonych gettach. Segregacja widoczna jest także w szkołach. Sami Romowie wolą wysyłać swoje dzieci do szkół romskich (bezpieczniejszych i z mniejszą segregacją), co jednak utrwala ich wyłączenie ze społeczeństwa.

Zarówno sytuacja Romów, jak i ogólne nastawienie społeczne do nich są o wiele gorsze , niż ma to miejsce w Polsce. Zatem i przed realizatorami strategii stoi trudniejsze zadanie.

Dyskryminacja Romów w Czechach jest codziennością i przybiera formy skrajne. Przejawia się (a właściwie jeszcze do niedawna – jak można mieć nadzieję – przejawiała się) choćby w nagłośnionym przez europejskie media procederze sterylizacji romskich kobiet.

Romowie w Czechach traktowani są przede wszystkim jako problem i z takim nastawieniem społecznym ma walczyć nowa strategia. Ma temu służyć wspomniana koncentracja nowej strategii na romskiej kulturze. Czeski rząd ma nadzieję, że pomoże to w zaakceptowaniu tej grupy etnicznej przez społeczeństwo głównonurtowe i integracją społeczną jej członków.

W całości strategia jest wyraźnie sformułowana w praktyczny i zarazem pragmatyczny sposób, odwołując się przy tym do dokumentów międzynarodowych (Unii Europejskiej i Rady Europy). Uwzględnia zaangażowanie wielu grup zawodowych (policja, służba zdrowia), których zachowanie ma szczególny wpływ na Romów. Bierze także pod uwagę różnorodne problemy mniejszości, jak choćby narkomanię.

Jest bardzo rozbudowana i wielowątkowa. Wskazując przy tym na konkretne rozwiązania dotyczące znacznej ilości wieloletnich problemów.

 

Podobnie jak niektóre polskie środowiska Romów krytykowały rodzimą strategię, także i w Czechach nowy plan działań nie został przyjęty bez pełnych obaw komentarzy (choć jego ogólna ocena jest pozytywna). Mają one jednak nieco inny charakter niż w Polsce. Dotyczą bowiem zgłaszanej potrzeby wzmocnienia decyzyjnej reprezentacji Romów – choćby w ministerstwach i innych instytucjach decyzyjnych. Jednak zwiększenie udziału Romów zostało wpisane w cel główny strategii. Druga kwestia dotyczy realnej realizacji słusznych założeń – uzależnionej w znacznym stopniu od przyznania środków finansowych. A te nie zostały jeszcze przydzielone.

Nie jest także niespodzianką negatywna reakcja części czeskiego społeczeństwa na przyjmowanie programu pomocy dla ewidentnie nielubianej w Czechach mniejszości.

Ogólne nastawianie do efektywności planowanych zmian i włączenia społecznego dobrze charakteryzuje komentarz jednego z portali: Někteří občané byli, jsou a budou stále vysmátí